Od 6 do 10 grudnia 2023 roku odbywał się VIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki im. Profesora Józefa Świdra w Cieszynie. Muzyka chóralna odgrywa znaczącą rolę w tradycji Śląska Cieszyńskiego. Bogata historia śpiewacza tego regionu w istotny sposób wpływała – i wciąż wpływa – na edukację, wychowanie, zainteresowanie kulturą, a także życie codzienne jego mieszkańców. Tegoroczna edycja miała na celu ukazanie chóralistyki jako przystępnej dziedziny sztuki muzycznej, otwartej i wzbudzającej zainteresowanie każdego słuchacza.

VIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki im. Profesora Józefa Świdra w Cieszynie

Organizatorem wydarzenia od 2015 roku jest Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Instytut Sztuk Muzycznych oraz Fundacja Muzyka Bez Granic. Pomysłodawcą oraz dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki im. Józefa Świdra jest prof. dr hab. Izabella Zielecka-Panek, we współpracy z dyrektor organizacyjną Festiwalu dr Marią Zuber.

Tegoroczny Festiwal rozpoczął się 6 grudnia na terenie Kampusu Uniwersyteckiego Śląskiego w Cieszynie Uniwersyteckim Forum Dyrygenckim – Konfrontacjami Młodych Dyrygentów. Podczas Forum młodzi dyrygenci z muzycznych kierunków uniwersyteckich (z Bydgoszczy, Cieszyna, Częstochowy, Kielc, Lublina, Olsztyna, Zielonej Góry) współzawodniczyli o tytuł najlepszego dyrygenta, prowadząc chór dziecięcy, chór studencki oraz orkiestrę smyczkową. Najlepszym dyrygentem Konfrontacji okazał się Michał Miszczenkow reprezentujący Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a przygotowany przez prof. dr hab. Monikę Mielko-Remiszewską. Następna edycja Uniwersyteckiego Forum Dyrygentów odbędzie się w Rzeszowie w 2024 roku.

8 grudnia odbyło się Spotkanie z Mistrzem, dr. hab. Rafałem Rozmusem, prof. UŚ – kompozytorem, dyrygentem, producentem muzycznym. Jest autorem muzyki do ponad 100 filmów, seriali i spektakli teatralnych (m.in. Tajemnice Watykanu). Często współtworzy projekty z artystami estradowymi m.in. z Sanah, Golec uOrkiestra, Piotrem Cugowskim, Gromeem i in. Podczas spotkania w Cieszyńskim Ośrodku Kultury Domu Narodowym opowiadał o projektach muzyki filmowej i rozrywkowej na przykładzie własnej działalności artystycznej. W drugiej części spotkania słuchacze pytali o sposoby realizacji przedsięwzięć, rodzaje wykorzystywanych programów realizatorskich, współpracę z gwiazdami. Była to bardzo twórcza dyskusja, z której młodzi adepci kierunku muzyka w multimediach UŚ mieli możliwość podpatrzenia pracy mistrza Rafała Rozmusa.

9 grudnia w Domu Narodowym odbyło się drugie Spotkanie z Mistrzem. Tego dnia gościliśmy prof. dr. hab. Krzesimira Dębskiego, wybitnego polskiego kompozytora, uznanego dyrygenta, a także wirtuoza jazzowych skrzypiec i pianistę, muzyka genialnego, poruszającego się równie swobodnie w świecie jazzu, jak i muzyki klasycznej. Krzesimir Dębski znany jest przede wszystkim z licznych i cieszących się dużą popularnością kompozycji muzyki filmowej oraz autorstwa piosenek (Czas nas uczy pogody, Dumka na dwa serca, Życie jest nowelą). Było to pełne dowcipu i opowieści o życiu kompozytora spotkanie z mieszkańcami Cieszyna oraz młodzieżą, uczestnikami konkursu chóralnego.

Grand Prix otrzymał Chór Dziewczęcy Narodowego Forum Muzyki, Wrocław/Polska, dyr. prof. Małgorzata Podzielny

Głównym wydarzeniem VIII Festiwalu był Międzynarodowy Konkurs Chóralny im. Józefa Świdra o nagrodę Grand Prix JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego. Jury w składzie: prof. dr hab. Dariusz Dyczewski (Akademia Sztuki w Szczecinie) – przewodniczący Jury, prof. dr hab. Izabella Zielecka-Panek (Uniwersytet Śląski w Kartowicach), prof. dr hab. Monika Mielko-Remiszewska (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), prof. Rolandas Daugėla (Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, Litwa) po wysłuchaniu 10 zespołów w 14 prezentacjach konkursowych postanowiło przyznać następujące nagrody regulaminowe i wyróżnienia:

• nagrodę specjalną za najciekawsze wykonanie utworu kompozytora związanego z Górnym Śląskiem lub ze Śląskiem Cieszyńskim – nagrodę pieniężną oraz puchar starosty cieszyńskiego otrzymał Chór Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” im. Jana Orszulika, Strumień/Polska, dyr. Nina Polczyk;
• nagrodę specjalną za najlepsze wykonanie utworu inspirowanego folklorem – nagrodę pieniężną oraz puchar dziekana Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego otrzymał Galician Chamber Choir „Yevshan”, Lwów/Ukraina, dyr. Iryna Kreslenko;
• nagrodę specjalną za najlepsze wykonanie utworu o charakterze sakralnym – nagrodę pieniężną oraz puchar JE ks. biskupa diecezji cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i JE ks. arcybiskupa metropolity katowickiego otrzymał Chór Dziewczęcy Narodowego Forum Muzyki, Wrocław/Polska, dyr. Małgorzata Podzielny;
• nagrodę specjalną za najciekawsze wykonanie utworu współczesnego kompozytora – nagrodę pieniężną w wysokości 1000 zł oraz puchar burmistrza Cieszyna otrzymał Chamber Choir „Omnia”, Żilina/Słowacja, dyr. Monika Bažíková;
• nagrodę specjalną za najlepsze wykonanie utworu prof. Józefa Świdra – nagrodę pieniężną oraz statuetkę Cantus ufundowaną przez Fundację Józefa Świdra i najbliższą rodzinę profesora otrzymał Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk/Polska, dyr. Aneta Majda;
• nagrodę specjalną za najlepsze prawykonanie utworu polskiego żyjącego kompozytora (za utwór Filipa Cieszyńskiego O Lux Beata Trinitas) – nagrodę pieniężną otrzymał Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk/Polska, dyr. Aneta Majda;
• nagrodę specjalną dla najlepszego dyrygenta Festiwalu otrzymała Małgorzata Podzielny, dyrygentka Chóru Dziewczęcego NFM we Wrocławiu;
• Grand Prix, puchar rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. dr. hab. Ryszarda Koziołka oraz nagrodę pieniężną 10 000 złotych otrzymał Chór Dziewczęcy Narodowego Forum Muzyki, Wrocław/Polska, prof. Małgorzata Podzielny.

9 grudnia w Kościele Jezusowym odbył się Koncert Galowy VIII Międzynarodowego Konkursu Chóralnego im. Profesora Józefa Świdra w Cieszynie. Podczas koncertu wystąpiły wszystkie chóry festiwalowe. Zostały wręczone dyplomy, nagrody specjalne oraz puchary. Ważnym punktem Koncertu Galowego było zaśpiewanie przez wszystkie zespoły tradycyjnej pieśni Śląska Cieszyńskiego Płyniesz, Olzo w opracowaniu Karola Hławiczki, jednego z dwóch nieoficjalnych hymnów Śląska Cieszyńskiego, będącego manifestacją polskości tego regionu. Wykonawców wspierał Chór Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej pod dyrekcją prof. Aleksandry Paszek-Trefon. Koncert Galowy zakończył się przepięknym wykonaniem przez Chór Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej pieśni Ojcowski dom, która zajmuje do dzisiaj niezwykle ważne miejsce w poczuciu tożsamości narodowej społeczeństwa. To drugi nieoficjalny hymn Śląska Cieszyńskiego, śpiewany zawsze w postawie stojącej.

Podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki im. Profesora Józefa Świdra odbyły się również koncerty towarzyszące w różnych miejscowościach południowej Polski. W większości wystąpiły chóry zagraniczne, które poprzez udział w koncertach dla mieszkańców Śląska zechciały przedstawić muzykę chóralną swoich krajów. Koncerty cieszyły się olbrzymim zainteresowaniem. Pragniemy najserdeczniej podziękować współorganizatorom koncertów za umożliwienie koncertowania oraz za okazanie naszej śląskiej gościnności: ojcom bernardynom w Krakowie, parafii Ewangelicko- -Augsburskiej w Ustroniu, parafii Anioła Stróża w Gorzycach, GCK w Gorzycach, parafii Matki Bożej Królowej Różańca Świętego w Łaziskach Górnych, parafii Wniebowzięcia NMP w Zebrzydowicach, GOK w Zebrzydowicach.

Profesor Józef Świder, kompozytor i wykładowca akademicki, inspirował i nadal inspiruje rzesze studentów i dojrzałych artystów muzyków. Jego utwory są obiektem podziwu krytyków i wyzwaniem dla wykonawców, a opinię o nim jako wybitnym pedagogu potwierdzają słowa tych, którzy mieli zaszczyt i przyjemność być jego uczniami.

Międzynarodowy Festiwal Muzyki, przyjmując imię Profesora Józefa Świdra, stał się wizytówką śląskiej chóralistyki. Składają się na niego różnorodne wydarzenia: przesłuchania konkursowe, koncerty, konferencje, seminaria i warsztaty. Konkursy angażują zespoły chóralne różnych generacji: od dziecięcych, przez młodzieżowe, akademickie, aż po te złożone z dojrzałych śpiewaków. Zespoły prezentują wysoki poziom wykonawstwa muzycznego, a wśród laureatów festiwalowych nagród nie brak chórów o ugruntowanej już pozycji, odnoszących liczne sukcesy na rozmaitych prestiżowych konkursach. Zmaganiom konkursowym podczas festiwalu towarzyszy wymiana doświadczeń artystycznych i edukacyjnych, popularyzacja literatury chóralnej różnych stylów i epok oraz konfrontacja wyników badań naukowych. Wszystko to służyć ma kultywowaniu sztuki muzycznej regionu i rozpowszechnianiu miłości do śpiewu – bez względu na wiek, umiejętności czy przynależność narodową śpiewających.