Listopadowe "wypominki"

Patroni naszych aulii

Jest kilka powodów, dla których w tym właśnie czasie przypominamy postaci pięciu profesorów uniwersyteckich. W listopadzie zwykle z większą intensywnością myślimy o zmarłych. Profesorów Lepszego, Pawlikowskiego, Jachowicza, Sośniaka i Pańkę wspólnota uniwersytecka w sposób szczególny uczyniła godnymi naszej pamięci nadając ich imiona aulom, audytoriom i salom. Dwudziesty piąty rok istnienia uczelni także jest dobrą okazją przybliżenia biografii ludzi, którzy przyczyniali sil do budowy uniwersytetu i jego dobrego imienia. Jest wreszcie powód zupełnie zwyczajny: co roku na uniwersytet przychodzi "nowa zmiana" i należy jej się choćby minimum wiedzy o tych, których nazwiska noszą nasze sale; zresztą nie tylko tym najmłodszym. Nazwiska profesorów Lepszego czy Pawlikowskiego mogą niewiele mówić - poza tym właśnie, że patronują oni aulom także starszym studentom a może i młodszym pracownikom.

PROF. KAZIMIERZ LEPSZY

- aula w budynku rektoratu

Urodził się w Krakowie w 1904 roku jako syn wybitnego historyka Leonarda Lepszego. W rodzinnym mieście na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego odbył studia wyższe, po których w latach 1930 - 1934 pracował w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. Jeszcze przed wojną rozpoczął pracę pedagogiczną i naukową jako wykładowca historii nowożytnej na UJ, był również pracownikiem naukowym PAU. W 1939 roku aresztowany przez hitlerowców w grupie profesorów UJ znalazł się w obozach koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau. Zwolniony w 1941 roku, wykładał na tajnym uniwersytecie. Po wojnie podjął intensywną pracę uniwersytecką, kierował katedrą historii Polski XVI i XVII wieku. Był dziekanem Wydziału Filozoficznego, prorektorem, a od 1962 roku rektorem najstarszej polskiej uczelni, prowadząc ją do prześwietnego jubileuszu 600-lecia wiosną 1964 roku. Krążyło wtedy po kraju żartobliwe hasło jubileuszu: "Od Kazimierza Wielkiego do Kazimierza Lepszego".

Po profesorze Konopczyńskim objął redakcję Polskiego Słownika Biograficznego. Pozostawił po sobie szereg cennych prac naukowych zwłaszcza z dziedziny zagadnień bałtyckich oraz z historii polski nowożytnej.

Związki prof. Lepszego ze środowiskiem naukowym Katowic zaznaczyły się w roku akademickim 1950 -1951 kiedy to wykładał w Wyższej Szkole Pedagogicznej. W czasie rektury profesora Lepszego w 1963 roku utworzono w Katowicach filię UJ, która stworzyła podwaliny, pod powstały w 1968 roku Uniwersytet Śląski. Profesor Kazimierz Lepszy zmarł 30 maja 1964 roku w Krakowie i wkrótce potem władze UJ nadały jego imię auli w katowickiej filii a gdy w 4 lata później powstał US - decyzji zapadłej w Krakowie na szczęście nie zmieniono.

PROF. ANDRZEJ PAWLIKOWSKI

- audytorium w Instytucie Fizyki

Profesor Andrzej Pawlikowski urodził się 12 marca 1928 roku na kresach wschodnich II Rzeczpospolitej. W 1948 roku ukończył fizykę na Wydziale Matematyki, Fizyki, Chemii i Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracę magisterską napisał pod kierunkiem profesora Romana Ingardena. Na Uniwersytecie Wrocławskim był kolejno asystentem, starszym asystentem i adiunktem. W roku 1964 rozpoczął pracę w Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach. W ten sposób należał do stosunkowo nielicznej grupy pionierów - organizatorów przyszłego Instytutu Fizyki i całego "Mat-Fiz-Chem" na UŚ. Kilkakrotnie przebywał w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych. w Dubnej pod Moskwą. Zajmował się teorią jądra atomowego, teorią elektronu w metalach. W 1970 roku otrzymał nagrodę państwową III stopnia za osiągnięcia w badaniach naukowych. W roku 1972 został dyrektorem Instytutu Fizyki naszego uniwersytetu, a od 1981 roku kierował Zakładem Fizyki Teoretycznej. Był również członkiem Rady Naukowej Instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie. Zmarł w 1986 roku. W pamięci swych współpracowników i uczniów pozostał niekwestionowanym autorytetem naukowym i moralnym.

PROF. ALEKSANDER JACHOWICZ

- sala Rady Wydziału Nauk o Ziemi

Profesor Aleksander Jachowicz urodził się w Grybowie w powiecie nowosądeckim 26 lutego 1928 roku. Ukończył Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie na Wydziale Geologiczno-Mierniczym. Specjalizował się w geologii i poszukiwaniu złóż węgla. Pracował w geologicznych instytutach naukowych w Krakowie przechodząc kolejne stopnie naukowego wtajemniczenia. Na Górnym Śląsku zatrudniony został w oddziale krakowskiego Instytutu Geologicznego. Uczestniczył jako delegat w pracach II Kongresu Nauki Polskiej.

Od 1974 roku wykładał przedmioty stratygraficzno-paleontologiczne na sosnowieckim Wydziale Nauk o Ziemi naszego uniwersytetu, gdzie kierował także Instytutem Geologii oraz Zakładem Stratygrafii i Paleontologii, a następnie, od 1975 roku, był dziekanem tego wydziału. Był współtwórcą oryginalnej koncepcji naszego Wydziału Nauk o Ziemi i jej niestrudzonym realizatorem, zwłaszcza jako dziekan. Miał także znaczące osiągnięcia naukowe - za udział w odkryciu i udokumentowaniu lubelskiego węgla kamiennego otrzymał nagrosę państwową I stopnia. Na uniwersytecie pełnił także funkcję prorektora.

Zmarł 15 sierpnia 1989 r.

PROF. MIECZYSŁAW SOŚNIAK

- aula na Wydziale Prawa i Administracji - Bankowa 8

Profesor Mieczysław Sośniak urodził się w 1920 roku we Lwowie.W 1938 roku wstąpił na Wydział Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza w rodzinnym mieście. Wybuch II wojny światowej przerwał normalny tok studiów, kontynuował je w tajnym nauczaniu pod kierunkiem profesorów Uniwersytetu Jagielońskiego. Studia akademickie uwieńczone zostały po wojnie uzyskaniem tytułu magistra praw oraz posadą asystenta w Katedrze Prawa Cywilnego i Międzynarodowego Prywatnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykształcenie uzupełnił studiami filozoficznymi na Wydziale Humanistycznym krakowskiej uczelni pod kierunkiem profesora Romana Ingardena.

W 1965 roku prof. Sośniak przyjeżdża do Katowic organizować Wydział Prawa w filii UJ i kieruje nim w randze prodziekana. A w 1968 roku obejmuje funkcję pierwszego dziekana Wydziału Prawa i Administracji nowoutworzonego Uniwersytetu Śląskiego. Dziekanem wydziału był również od 1986 do 1990 roku. W latach 1972-1981 kierował Instytutem Prawa Sądowego a następnie po reorganizacji Katedrą Prawa Cywilnego. Wykładał na uczelniach zagranicznych oraz dwukrotnie w haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego. Był jednym z najwybitniejszych polskich cywilistów. Specjalizował się w zagadnieniu winy na gruncie rodzimego prawa cywilnego, poważny dorobek posiadał także w dziedzinie prawa przewozowego, prawa zobowiązań i prawa międzynarodowego prywatnego. Profesor Sośniak, podobnie jak prof. Pawlikowski, należał do coraz bardziej kurczącego się grona osób, które na Uniwersytecie były "od zawsze"... a nawet jeszcze dawniej. Zmarł 13 września 1991 roku.

PROF. WALERIAN PAŃKO

- aula przy ul. Bankowej 14

Profesor Walerian Pańko urodził się w 1941 roku w Turzym Polu. Studia prawnicze ukończył w 1964 roku na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie następnie pracował jako asystent i adiunkt.

W 1974 roku związał się z Wydziałem Prawa i Administracji naszej uczelni i objął funkcję kierownika Zakładu Administracji Rolnictwa i Gospodarki Przestrzennej. W roku akademickim 1975/76 był prodziekanem wydziału oraz kierownikiem Podyplomowego Studium Prawa Gospodarczego. Ze stanowisk kierowniczych na naszej uczelni usunięty został w 1976 roku na polecenie politycznych władz wojewódzkich. Naukowo zajmował się głównie prawem rolnym. Brał udział w pracach komitetu redakcyjnego kwartalnika "Studia Prawnicze". Był członkiem Komitetu Badań Rejonów Uprzemysłowionych oraz Komitetu Zagospodarowania Przestrzennego Kraju Polskiej Akademii Nauk. Jako doradca NSZZ "Solidarność" i NSZZ "Solidarność Rolników Indywidualnych" uczestniczył w sformułowaniu porozumienia rzeszowsko-ustrzyckiego w lutym 1981 roku a w stanie wojennym został internowany. Angażował się w prace okrągłego stołu w podzespołach do spraw rolnictwa oraz do spraw samorządu terytorialnego. W 1989 roku wybrany posłem na Sejm, przewodniczył sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego. W maju 1991 roku Sejm powołał Profesora Pańkę na stanowisko prezesa NIK. Angażując się coraz bardziej w działalność publiczną, polityczną, prof. Pańko pozostał wierny fundamentalnym kryteriom oceny rzeczywistości przez naukowca i nauczyciela akademickiego kryteriom rozumu i prawdy.

Zginął 7 października 1991 roku w wypadku samochodowym.

INNE AULE, INNI PATRONI

Jest jeszcze jedna aula na naszej uczelni posiadająca swojego patrona - Mikołaja Kopernika /Bankowa 14/. Uznaliśmy, że ta postać nie wymaga przybliżenia. Natomiast gwoli rzetelności dokumentacyjnej wypada przypomnieć, iż aula im. prof. Waleriana Pańki poprzednio nosiła imię dr Franciszka Skibińskiego - działacza PZPR, w latach siedemdziesiątych sekretarza ds. nauki w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Katowicach .

Autorzy: A.Z.