Do już istniejących sześciu Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących w naukach medycznych i ścisłych dołączyły kolejne cztery elitarne jednostki, w tym Centrum Studiów Polarnych, które tworzą: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego (jednostka wiodąca) w Katowicach, Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie i Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie. CSP może pochwalić się największym w Polsce potencjałem naukowym w zakresie badań polarnych. Prowadzi badania w takich dyscyplinach, jak geografia, geologia, geofizyka i oceanologia.

14 maja 2014 roku w Łazienkach Królewskich w Warszawie odbyła się uroczystość, podczas której prof. zw. dr hab. Jacek Jania z Wydziału Nauk o Ziemi UŚ odebrał akt nadania statusu Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego Centrum Studiów Polarnych

Projakościowy system finansowania nauki i ustanowienie Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących to filary reformy nauki. Obecny konkurs skierowany był do podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni, centrów naukowych utworzonych przez szkoły wyższe, a także do konsorcjów naukowych z obszaru nauk przyrodniczych oraz nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych. Warunkiem ubiegania się o nadanie statusu było prowadzenie badań naukowych na najwyższym poziomie (ocenianych przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych w 2013 roku), posiadanie uprawnień do nadawania stopni naukowych, prowadzenie studiów doktoranckich powiązanych z prowadzonymi badaniami naukowymi i zapewnianie wysokiej jakości kształcenia. Wnioskujący zobowiązani byli także do przedstawienia programu rozwoju naukowego uwzględniającego m.in. zakres planowanych badań naukowych, konkurencyjność badań na tle światowych osiągnięć oraz planowane działania na rzecz rozwoju młodej kadry naukowej.

Członkowie Centrum Studiów Polarnych od kilku dekad prowadzą zaawansowane badania w zakresie nauk o Ziemi w obrębie problematyki polarnej. Jednostki tworzące Centrum są operatorami polarnych platform badawczych, sieci obserwatoriów naukowych i monitoringu w kraju i za granicą (m.in. Polska Stacja Polarna im. S. Siedleckiego w Hornsundzie, statek badawczy „Oceania”) oraz posiadają unikatową, nowoczesną aparaturę terenową oraz w laboratoriach w kraju. Centrum dysponuje także oryginalnymi bazami danych, bogatymi bibliotekami oraz dostępem do zasobów obrazów satelitarnych do zdalnego badania środowiska polarnego. Ponadto członkowie Centrum aktywnie uczestniczą w pracach światowych organizacji naukowych.

Zasadniczym celem działalności Centrum Studiów Polarnych jest dalszy rozwój interdyscyplinarnych badań środowiska przyrodniczego Arktyki i Antarktyki na poziomie światowym, a także jeszcze efektywniejsze kształcenie młodej kadry naukowej. Zbadanie i zrozumienie zmian oraz interakcji pomiędzy najważniejszymi abiotycznymi elementami środowiska polarnego stanowi główny przedmiot studiów naukowych jednostek tworzących Centrum. Istotne są oddziaływania tych zmian na ekosystemy morskie i lądowe. Wpływ przyspieszonych zmian klimatu w Arktyce na klimat i zjawiska ekstremalne na średnich szerokościach geograficznych, w tym Polskę, są ważnym aspektem zainteresowań naukowych oraz dotychczasowych wyników CSP. Znajomość kierunków i tempa ewolucji zjawisk lodowych w Arktyce (morska pokrywa lodowa, lodowce) ułatwia tworzenie scenariuszy zmian klimatu oraz wzrostu poziomu mórz, także w odniesieniu do naszego kraju. Warto podkreślić, że nie było do tej pory w Polsce, w odróżnieniu od wielu krajów świata, wspólnej jednostki naukowej, która konsolidowałaby zaawansowane badania polarne. Rozpoczęcie pracy Centrum Studiów Polarnych oraz nadanie mu statusu KNOW ma zatem charakter decyzji historycznej dla nauki polskiej.

Środki KNOW przeznaczone zostaną na szkolenie młodej kadry naukowej na poziomie światowym m.in. poprzez udział w dużych projektach badawczych czy w ramach doktoranckich interdyscyplinarnych studiów polarnych, które ruszają od października na Uniwersytecie Śląskim. Od nowego roku akademickiego uruchomiona zostanie również nowa specjalność magisterska na kierunku geografia – eksploracja obszarów polarnych i górskich. Planowane są też staże po zakończeniu studiów doktoranckich w CSP oraz we współpracujących ośrodkach zagranicznych (m.in. w Oslo, Tallinie, Colorado i Svalbardzie). Istotna będzie również możliwość szerszego zaangażowania wybitnych uczonych z zagranicy w proces kształcenia doktorantów oraz czasowe zatrudnianie najzdolniejszych młodych doktorów z kraju i zagranicy do realizacji nowych projektów. Środki KNOW zostaną również wykorzystane do dalszego wzmocnienia zaplecza technicznego badań (zakup aparatury), wymiany naukowej z ośrodkami zagranicznymi oraz poprawy warunków studiowania, w tym nauczaniu na odległość (e-learning).

Cztery wyłonione w konkursie jednostki otrzymają status KNOW na pięć lat. Co roku każda z nich dostanie do 10 mln zł między innymi na wzmocnienie potencjału naukowego i badawczego, rozwój kadry naukowej, kreowanie atrakcyjnych warunków pracy badawczej, budowanie silnej i rozpoznawalnej marki, a także na wyższe wynagrodzenia naukowców czy zatrudnienie w Polsce zagranicznych uczonych.