Jubileusz profesora Stefana Zabierowskiego

21 stycznia w sali Rady Wydziału Filologicznego odbyła się konferencja naukowa „Literatura i historia” połączona z promocją księgi jubileuszowej Opowiedzieć historię pod redakcją Beaty Gontarz i Małgorzaty Krakowiak, w której znalazły się artykuły dedykowane profesorowi Stefanowi Zabierowskiemu z okazji 70-lecia urodzin i 40-lecia pracy zawodowej.

Spotkanie, gromadzące władze Uniwersytetu Śląskiego, badaczy literatury i kultury, głównie z ośrodków krakowskiego i katowickiego, stało się okazją, by wyrazić wdzięczność Jubilatowi.

Profesor Stefan Zabierowski w 1962 roku ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tam również w 1969 roku, pod kierunkiem prof. Henryka Markiewicza napisał rozprawę doktorską, a w 1988 roku pracę habilitacyjną. W 2007 roku uzyskał tytuł profesora. Jest autorem 135 publikacji, w tym 9 książek autorskich i 7 redagowanych, szeregu artykułów drukowanych w periodykach naukowych i kulturalnych, krajowych i zagranicznych.

Przedmiotem swoich badań profesor uczynił twórczość i biografię wybitnego pisarza angielskiego polskiego pochodzenia Josepha Conrada-Korzeniowskiego. Praca doktorska ukazała recepcję twórczości Conrada przez krytykę polską, natomiast obiektem habilitacji stało się śledzenie dróg oddziaływania Conrada, jako wzorca osobowego, wyznawcy określonego ethosu, a także źródła inspiracji dla wybitnych twórców reprezentujących głównie generacje 1910 i 1920. To właśnie autor Lorda Jima zajmuje w naukowym dorobku profesora Stefana Zabierowskiego miejsce najważniejsze, jemu poświęcił 7 książek: Conrad w Polsce. Wybrane problemy recepcji krytycznej w latach 1896-1969 (Gdańsk 1971), Conrad w perspektywie odbioru. Szkice (Gdańsk 1979), Polska misja Conrada (Katowice 1984), „Autor-rodak”. Pisarze polscy wobec Conrada (Katowice 1988), Dziedzictwo Conrada w literaturze polskiej XX wieku (Kraków 1992), Jak czytać „Lorda Jima” (Katowice 1997) i najnowszą W kręgu Conrada (Katowice 2008). Jako działacz Polskiego Towarzystwa Conradowskiego brał udział w międzynarodowych i ogólnopolskich konferencjach conradowskich.

Z tą problematyką związane są również inne obszary naukowych zainteresowań profesora Zabierowskiego: dzieje polskiej krytyki literackiej emigracyjnej i krajowej, która przecież wiele miejsca poświęciła twórczości autora Jądra ciemności czy pisarstwo przedstawicieli generacji 1920, której twórczość pozostała pod wpływem lektury wybitnego angielskiego prozaika. Pośród pisarzy pokolenia wojennego miejsce szczególne w badaniach profesora zajmuje Jan Józef Szczepański. Obszerny blok rozpraw dotyczących twórczości autora Polskiej jesieni zawiera książka Wojna i pamięć (Katowice 2006). Artykuły te ukazują, w jaki sposób bogate biograficzne doświadczenia pisarza przetworzone zostały w twórczości literackiej, analizują relacje między wydarzeniami dziejowymi i ich odzwierciedleniem w utworze. Książka ta gromadzi również prace, które są zapisem osobnego obszaru zainteresowań – utrwalonych w literaturze i sztuce wizerunków wydarzeń historycznych, historycznych faktów potwierdzonych przez wiarygodne źródła, stanowiących rezultat naukowych badań (Wrzesień 1939, Powstanie Warszawskie) i skonfrontowanych z ich artystycznymi odpowiednikami, uformowanymi pod presją wzorów i stereotypów kulturowych, oddziaływania propagandy czy schlebiania potrzebom społecznym. Poza tymi obszernymi blokami tematycznymi w kręgu badań znalazły się też indywidualne zjawiska literackie: Henryk Sienkiewicz, Stefan Żeromski, Jerzy Szaniawski, Konstanty Ildefons Gałczyński, Jerzy Andrzejewski, Kazimierz Wyka.

Osobny, choć nie mniej ważny, krąg zainteresowań profesora to teoria literatury, zwłaszcza jej aspekt socjologiczny: zjawiska formowania się legend literackich, mechanizmy sukcesu literackiego czy opis procesów recepcji dzieł literackich. Osiągnięcia teoretycznoliterackie zawarte są przede wszystkim w książkach profesora Zabierowskiego, zaś na potrzeby dydaktyki uniwersyteckiej wspólnie z prof. Bożeną Tokarz opracował skrypt Teoria literatury. Metodologia badań literackich (Katowice 1980).

Profesor Stefan Zabierowski jest członkiem wielu stowarzyszeń naukowych: Komisji Historycznoliterackiej przy oddziale PAN w Katowicach, Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, Polskiego Towarzystwa Conradowskiego, Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego. Jego dokonania badawcze były nagradzane: dwukrotnie przez ministra za osiągnięcia naukowe, wielokrotnie przez rektora Uniwersytetu Śląskiego. Profesor otrzymał również Srebrny Krzyż Zasługi oraz odznakę „Za zasługi dla Uniwersytetu Śląskiego”.

Od 1970 roku zatrudniony na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, kolejno jako adiunkt, docent, profesor w Instytucie Literatury i Kultury Polskiej, od 1991 w Instytucie Nauk o Kulturze, gdzie przez trzy kadencje pełnił funkcję zastępcy dyrektora, od 1992 roku jest kierownikiem Zakładu Kultury Literackiej. Profesor Zabierowski od 40 lat z pasją i oddaniem dzieli się wiedzą z kolejnymi rocznikami studentów Uniwersytetu Śląskiego. W tym czasie wypromował około 400 prac magisterskich z zakresu polonistyki i kulturoznawstwa, jest promotorem 9 rozpraw doktorskich, z których 6 ukazało się drukiem w postaci książek, 3 kolejne doktoraty są mocno zawansowane. Profesor recenzował 8 prac doktorskich z zakresu polonistyki i anglistyki na Uniwersytecie Śląskim, Uniwersytecie Gdańskim, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i na Uniwersytecie Opolskim.

Ów wybitny Conradysta jest przede wszystkim wspaniałym wykładowcą, dobrym i życzliwym człowiekiem, mistrzem i przyjacielem. W czasie styczniowej konferencji przyjaciele, współpracownicy i uczniowie mogli wyrazić wdzięczność za jego długoletnią obecność i piękną postawę. Ofiarowana profesorowi Stefanowi Zabierowskiemu wówczas księga Opowiedzieć historię ukazała inspirujący wpływ prowadzonych przez profesora badań.

Autorzy: Aleksandra Dębska-Kossakowska
Fotografie: Agnieszka Szymala