Praca z warsztatów "Wesoła dżdżownica"

Choćbyśmy cały świat przemierzyli
w poszukiwaniu szczęścia
nie znajdziemy go nigdzie
jeżeli nie nosimy go w sobie
R.V. Emerson

Tegoroczna wiosna na Wydziale Nauk o Ziemi kolejny raz "zakwitła" obfitym programem szkolnych imprez ekologicznych. W ciągu dwóch miesięcy (kwiecień, maj), w sosnowieckich szkołach odbywały się XVI Dni Ziemi. Osiągnęły one rekordową ilość 30 imprez: w przedszkolach (4), szkołach podstawowych (14), gimnazjach (7) i szkołach ponadgimnazjalnych (5). Od lat wspierają nas finansowo - Urząd Miejski w Sosnowcu (Wydział Kultury i Sztuki, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa) oraz Państwowy Instytut Geologiczny. Warto zaznaczyć, że Muzeum w Sosnowcu oraz Muzeum Zagłębia w Będzinie otworzyły swe podwoje dla naszych szkolnych spotkań - "Tęczowych Warsztatów" i "Roku obrzędowego w Zagłębiu Dąbrowskim". Tym razem Polskie Towarzystwo Geograficzne zaproponowało konkurs wiedzy ekologicznej - "Mieszkam w Sosnowcu". W tym roku nasze "Dni" zostały wyjątkowo wzbogacone o Festiwal Ziemi i Badań Polarnych, zorganizowany przez Wydział Nauk o Ziemi w nawiązaniu do Międzynarodowego Roku Polarnego.

Dni Ziemi są formą obrony ucznia przed codzienną monotonią lekcji prowadzonych w sali szkolnej, jak też przed nadmiarem wiedzy książkowej. Wiedza ta często przyswajana mechanicznie pod kątem sprawdzianów, testów i stopni formalnych, nie daje możliwości pełnego rozwoju osobowości młodego człowieka. Stąd tak chętnie sosnowieccy nauczyciele podejmują trud organizacji oryginalnych imprez poza klasą szkolną. A tradycja, jak na społeczną inicjatywę jest długa - szesnaście lat. Formułując cele Dni Ziemi, dbamy o ich szeroki zakres - od zajęć badawczych, po kreacje artystyczne. Zależy nam na rozwijaniu inwencji twórczej uczniów - swobody wypowiedzi wspieranej wyobraźnią w esejach, słowie poetyckim i bardzo licznych pracach plastycznych. Do popularnych form tych spotkań o tematyce ekologicznej należą: warsztaty terenowe, mityngi, konkursy i turnieje.

W tej krótkiej informacji o Dniach Ziemi w Sosnowcu, nie sposób odtworzyć atmosfery spotkań - autentycznych przeżyć, zaskakujących pomysłów "dzieł" tworzonych przez uczniów i płynących stąd wielu radości oraz refleksji nad stosunkiem człowieka do Ziemi. Ograniczone miejsce nie pozwala wyliczyć choćby tytułów imprez. Warto ukazać natomiast choćby jeden przykład, jak ciekawe są spotkania przedszkolne. Tym razem podajemy krótki opis prac zespołu nauczycieli z Miejskiego Przedszkola Nr 45 przy ul. Kisielewskiego. Święto Ziemi zorganizowano na trzech poziomach: ogólnopolskim - konkurs rysunku "Przyroda w moim mieście" (zgłoszono 214 prac z całej Polski); miejskim - międzyprzedszkolny turniej "Tajemnice grudki ziemi"; przedszkolnym - zajęcia z rodzicami "Wesoła dżdżownica". Powyższe dwa spotkania warsztatowe miały na celu poznanie przez dzieci właściwości gleby i jej roli w życiu organizmów. Warto nadmienić, że dziecko w tym wieku jest bliziutko "ziemi" poprzez zabawę w piaskownicy; czasem kontakt z nią kończy się bolesnym upadkiem i rozbitym kolanem. Tym razem przedszkolaki przyjęły postawę badawczą - na ich miarę. Była to pasjonująca zabawa rozcierania, rozgniatania, wałkowania ziemi i oglądania różnych jej cząstek pod lupą.

Najciekawszym ze wszystkich doświadczeń była kilkudniowa obserwacja efektów pracy dżdżownicy w zwilżonym szklanym naczyniu wypełnionym warstwami: gleby ogrodowej, piasku, gliny, pokładu suchych liści itp. Taką lekcję biologii pamięta się przez całe życie, a przy okazji można zaprzyjaźnić się z "wesołą" dżdżownicą, która mieszając przypowierzchniowe pokłady różnych typów osadów, zamienia martwą materię w nową jakość - życiodajną glebę.

W imieniu przewodniczącej Społecznego Komitetu Dni Ziemi w Sosnowcu - Barbary Wybraniec, składam serdeczne podziękowania wszystkim nauczycielom, którzy podejmują trud edukacji ekologicznej w proponowanym przez Wydział Nauk o Ziemi UŚ ujęciu - poprzez zabawę do wiedzy - a stąd już blisko do wzrastania w mądrości.